Biodiversiteit is vandaag een hot topic. Maar wat houdt biodiversiteit in en hoe creëert jouw onderneming een werkomgeving met respect voor mens, fauna en flora? In deze uitgelichte case over de verwezenlijkingen in het Logistiek Park Waasland vind je het antwoord. Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO) en Natuurpunt werkten een plan uit in het kader van de Green Deal voor bedrijventerreinen.
De samenwerking tussen MLSO en Natuurpunt is niet aan zijn proefstuk toe. Natuurpunt, MLSO en Port of Antwerp-Bruges bundelen al enige tijd hun krachten in het project ‘Antwerpse haven Natuurlijker’. Beide samenwerkingsvormen lichten we hieronder toe.
Biodiversity comprises the variety of life on Earth. Encouraging biodiversity by providing space for spontaneous and organic development of flora and fauna has a positive impact on the climate. Applied at the level of industrial parks, it also creates a more pleasant working atmosphere, increases productivity, and improves mood, not to mention creating a pronounced sense of pride among workers.
Since 2001, the 'Antwerpse Haven Natuurlijker' (the port of Antwerp more natural) project has been encouraging biodiversity in and around the port area. "The species protection programme and network of ecological infrastructure are our main focal points," says Johan Baetens from Natuurpunt, the organisation widely known for management and protection of Flemish nature reserves and natural species. About 5% of all sites in the port area form part of this ecological infrastructure network.
We hebben een gemeenschappelijk doel: werken aan een duurzaam havengebied. Van daaruit konden we heel gemakkelijk bruggen bouwen.
Een soortenbeschermingsprogramma is een bundel van maatregelen, tips en richtlijnen die erop gericht is om de omstandigheden voor één specifieke soort te verbeteren. In de haven werd echter een soortenbeschermingsprogramma uitgewerkt voor maar liefst 90 beschermde soorten waarvoor maatregelen worden genomen in een netwerk van ecologische infrastructuur. Dat netwerk bestaat uit wegbermen, leidingzones en andere restruimtes in het industriële landschap. Samen zorgt deze infrastructuur voor een onderlinge verbinding van de natuur in het havengebied, maar ook naar grotere natuurgebieden die net buiten het havengebied liggen. “Door binnen dit netwerk van ongeveer 600 ha bepaalde dier- en plantensoorten te beschermen, zorgen we ervoor dat bedrijven kunnen ontwikkelen ondanks de beschermingsverplichtingen die overal (en dus ook op bedrijfsterreinen) van kracht zijn. Dat dient als een hulp voor zowel de bedrijven als de soorten uit het soortenbeschermingsprogramma. Dit initiatief biedt eveneens de mogelijkheid om bedrijven te ondersteunen in hun biodiversiteitsplannen”, aldus Johan.
Ook Maatschappij Linkerscheldeoever zet de schouders onder biodiversiteitsprojecten op hun industriële en logistieke terreinen. “De gemeenschappelijke wadi voor de afvoer en infiltratie van hemelwater en het duurzaam groenbeheer in het Logistiek Park Waasland zijn hiervan twee concrete voorbeelden”, zegt Christa Schaut, biologe en experte in milieu, energie en natuur.
De havensector en de natuurorganisaties slaagden erin om hun standpunten met elkaar te verzoenen. “We hebben een gemeenschappelijk doel: werken aan een duurzaam havengebied. Van daaruit konden we heel gemakkelijk bruggen bouwen”, zegt Johan Baetens van Natuurpunt.
De rugstreeppad is een van de beschermde diersoorten die is opgenomen in het soortenbeschermingsprogramma. Het Europees beschermde amfibie komt voor in en rond de haven van Antwerpen, maar de soort heeft nog maar weinig ruimte om zich te settelen en voort te planten. De oplossing? Op verschillende plaatsen ruimte voorzien voor deze dieren. Zoals bijvoorbeeld een rondpunt dat tegelijkertijd fungeert als route naar de omliggende bedrijven, maar ook als leefgebied voor de huisvesting van de rugstreeppad. En een ecotunnel die dat leefgebied verbindt met andere delen van de haven waar de rugstreeppad nog voorkomt. En dat werkt: het diertje wordt er sinds de aanleg ook jaarlijks regelmatig gezien.
De langetermijnvisie is duidelijk. Soorten in een netwerk van ecologische infrastructuur moeten beschermd blijven. Bij de aanvraag van vergunningen wordt in kaart gebracht of er beschermde soorten aanwezig zijn op een terrein en of er voor die soorten nog maatregelen moeten genomen worden in het netwerk van ecologische infrastructuur. “Het gaat steeds beter met de bescherming van bedreigde natuursoorten in het netwerk maar…”, zegt Johan, “we zijn er nog niet helemaal.”
Aan de afrit van de E34 in Vrasene ligt het bedrijventerrein Logistiek Park Waasland dat door de waterloop (Noord-Zuid-verbinding) in twee wordt gedeeld. Logistiek Park Waasland – fase West ligt het dichtst bij de afrit. “Op die terreinen kunnen bedrijven hun ding doen, maar er zijn voldoende buffers om groene accenten te voorzien”, zegt Christa. “Midden op het terrein ligt bijvoorbeeld een groen-blauwe vinger, een centraal waterinfiltratiesysteem dat door zijn omvang meer fauna en flora kan herbergen en een grotere natuurwaarde heeft dan mocht elk bedrijf dit afzonderlijk voorzien. Natuurpunt en Maatschappij Linkerscheldeoever werken momenteel ook samen aan een vernieuwde inrichting voor de buffers rond het Logistiek Park Waasland - fase West. Zo wordt niet alleen ingezet op meer biodiversiteit, maar wordt er ook voor gezorgd dat deze groenzones een meerwaarde bieden voor de vele dagelijkse gebruikers.”
Enerzijds worden de bedrijven betrokken bij de inrichting van de groene zones en anderzijds biedt Natuurpunt aan MLSO blijvende ondersteuning zodat de groene expertise altijd aanwezig is. “Er zijn behoorlijk wat voordelen gekoppeld om je als bedrijf te settelen in Logistiek Park Waasland. De globale aanpak van deze site ontzorgt de ondernemer, want hij kan beroep doen op een grootschalige duurzame infrastructuur en de expertise van MLSO en Natuurpunt”, aldus Christa.
Studies tonen aan hoe bevorderlijk het is om mensen in contact te brengen met de natuur. Werken in grijze bunkers zonder enige link met de omgeving leidt op termijn tot een disconnectie met de omgeving.
Een groene omgeving werpt economische en sociale vruchten af, want wat blijkt? Een groene werkomgeving resulteert in minder ziektedagen, minder stress en een betere gemoedstoestand bij werknemers. Een aangename middagwandeling met collega’s bevordert ook de teamgeest. Een win-win, want gelukkige werknemers vormen de basis van een productieve onderneming.
We've all seen them: industrial areas 'neatly' laid with bricks and the token lawn area with a picnic table. "There is an alternative," says Christa. "Companies can work perfectly well within pleasant green areas where far more attention is paid to nature. A site like this captures rainwater and provides people with a pleasant environment while also accommodating animals and wild plants."
In Waasland Logistics Park, there is room for productivity, entrepreneurship, infiltration of rainwater, and the natural protection of plant and animal species. It is possible thanks to a thorough preliminary study, some space and because we can rely on the extensive knowledge of Natuurpunt, both in the area of nature conservation and when it comes to integration on industrial sites.
Niet eender wie kan zich vestigen in het Logistiek Park Waasland. Bij de selectie van de kandidaten is duurzaamheid een belangrijk criterium. Bij de laatste bevraging was de vraag twee keer zo groot als het aantal beschikbare kavels. Doordachte keuzes maken is dan essentieel. En daarbij is het logisch dat de gemeenschappelijke duurzame factor van een dossier doorweegt in de beoordeling.
Sinds kort is er een bedrijventerreinmanagement op het Logistiek Park Waasland, waaraan alle bedrijven op de site deelnemen. Ze komen geregeld samen om na te gaan wat ze als collectief nog kunnen verwezenlijken voor het milieu. Zo staan bijvoorbeeld initiatieven rond afval op de agenda, maar ook de inrichting van de groene buffers rond het westelijk deel van het Logistiek Park Waasland - fase West.
Samengevat, wat zijn de voordelen?
De Vlaamse overheid heeft een systeem van Green Deal opgezet waarbij groepen bedrijven en organisaties kunnen samenwerken rond een gemeenschappelijk doel. Dat kan heel divers zijn, zoals bijvoorbeeld het besparen van water of circulaire aankopen.
“Toen de Green Deal ‘Bedrijven en Biodiversiteit’ werd aangekondigd was dit voor ons de aanleiding om verder te kijken. Wat kunnen we nog meer doen? Kunnen we de buffers van het Logistiek Park, die al voorzien waren, een upgrade geven bijvoorbeeld?” aldus Christa, “We zijn nog maar aan het begin. Ik ben benieuwd naar hoe het terrein zal evolueren wanneer de natuur na onze ingrepen tot rust gekomen is. Dat gaat ons uiteraard veel voldoening geven.”
MLSO en Natuurpunt hopen natuurlijk dat hun voorbeeld anderen inspireert om ook meer ruimte te maken voor natuur!